Verticale scheuren of barsten in een binnenmuur komen zeer vaak voor. Vaak gaat het gewoon over scheuren in het pleisterwerk. Dergelijke verticale scheuren kan je eenvoudig zelf behandelen. Structurele scheuren in een binnenmuur kunnen gevaarlijker zijn, maar zijn dat niet noodzakelijk.
Bekijk jouw situatie
Om een beoordeling te doen van je verticale scheur moet je een aantal factoren bekijken:
- Wat is de opbouw van de muur? Gaat het om een Gyproc wand, houten wand, snelbouwsteen of Ytong?
- Is het nieuwbouw of een oud gezet gebouw?
- Is deze muur een steunmuur of niet?
- Wat is de opbouw van het pleisterwerk, moderne gips of bruine bezetting met paardenhaar?
Zeker bij Gyproc werken komt een verticale scheur vaak voor, omdat de platen meestal verticaal geplaatst worden. Met gips heb je heel kleine marges voor vervorming. Als de achterliggende structuur leeft, komen er scheuren ter hoogte van de voegen.
Types verticale scheuren
De meest voorkomende scheurtjes zijn krimpscheurtjes. Dit zijn oppervlakte scheurtjes in de afwerking. Die kunnen alle kanten op gaan en je ziet vaak verticale barsten. Dit heeft meestal te maken met de onderliggende structuur. Tijdens de constructie worden vaak natte materialen aangebracht die tijdens het opdrogen vervormen. Sommige materialen leven ook, zoals hout. Dergelijke materialen gaan mettertijd vervormen. Balken gaan lichtjes doorbuigen en hout gaat lichtjes uitzetten en krimpen. Dit zorgt voor microscheurtjes in het materiaal.
Wanneer er een dikkere spleet is, dan kan het gaan dat er echt een barst in de achterliggende muur zit. Als je twijfelt en je wil zeker zijn, zit er niets anders op dan de bezetting op die plaats weg te werken. Kom je daar tot de vaststelling dat er een ernstige scheur de voegen van de bakstenen volgt, dan is verder onderzoek geboden. Er bestaan speciale plakkertjes om te zien of de barst vergroot, of dat ze gelijk blijft. Als je met een oud gebouw zit is de kans groot dat het gaat om een zettingsvoeg.
Oorzaken van een structurele verticale barst
Er zijn veel verschillende mogelijke oorzaken voor een structurele scheur. Dit kan resulteren in een zeer plotse scheur (met een knal) of een scheur die zich traag verderzet.
Zetting van het gebouw
Men zegt wel eens dat een gebouw zich zet tijdens de jaren. Oude gebouwen vertonen vaak zettingsbarsten. Gevels kunnen bijvoorbeeld lichtjes bol komen te staan door de schuifkrachten van het dak en gordingen kunnen wat kruip vertonen. Dergelijke zettingsscheuren zijn over het algemeen geen probleem.
Fouten in de uitvoering
In een nieuwbouw kan het gaan om fouten in de uitvoering. Structurele problemen zou je in dat geval in principe niet mogen hebben. Mogelijk is er bijvoorbeeld onvoldoende wapening gebruikt in de vloer, in betonnen wanden of in dragende betonnen structuren. Het kan ook zijn dat er bijvoorbeeld is doorgewerkt tijdens de vrieskou en dat beton niet goed is uitgehard. Verschillende factoren tijdens het bouwproces kunnen er voor zorgen dat de muren het gewicht niet op de juiste manier opvangen.
Problemen met de fundering
Zowel bij nieuwbouw als bij oude huizen wordt eerst een fundering aangebracht, waarom het huis dan verder wordt gebouwd. De fundering is berekend op een bepaalde belasting. Als je in een oud gebouw een houten verdieping gaat aanpassen naar een betonnen verdieping, bijvoorbeeld met predallen, komt er gigantisch veel gewicht op de oude funderingen van het gebouw. Het kan immers goed zijn dat die funderingen nooit op dit soort gewicht berekend zijn.
Het kan ook zijn dat de fundering op een niet stabiele of vervormbare ondergrond is gebouwd. Kleigronden kunnen bijvoorbeeld vaak vervormen onder druk van dragende wanden. Dit kan leiden tot spankrachten in de bodemplaat en zich vertalen naar spanningen in het hele gebouw.
Hoe gevaarlijk is mijn verticale barst?
Meestal zijn verticale scheuren niet zo gevaarlijk. Horizontale scheuren wijzen op schuifkrachten, maar verticale barsten en scheuren komen meestal door zetting van het gebouw. We bespreken hier enkel de verticale barsten, andere scheuren en barsten vind je in de algemene gids voor barsten en scheuren in de muren en wanden.
Verticale scheur in een binnenmuur onder het plafond
De bovenkant van de muur moet volledig vlak zijn bij het bouwen vooraleer er een volgende verdieping op kan gebouwd worden. Als dat niet het geval is gaat de bovenverdieping ongelijke druk uitoefenen op de muur. Daardoor gaat de muur scheuren en zich opnieuw zetten. Eens de muur zich gezet heeft is het probleem weg. Je kan de muur dan opnieuw afwerken zonder problemen.
Verticale scheur elders in de binnenmuur
Als de verticale scheuren en barsten zich voordoen op andere plaatsen in de muur heeft het te maken met de werking van de materialen in het huis. Alle materialen zetten uit en krimpen en voornamelijk bij de overgang tussen verschillende materialen zien we vaak scheuren. Zeker wanneer er gewerkt werd met hout.
Ook in dit geval kan je gewoon de muur opnieuw afwerken zonder problemen.
Verticaal verspringende scheur onder een constructie of oplegging
Als verticale scheuren in de achterliggende wand ontstaan onder een poutrel of oplegging, dan zit je met een ernstig structureel probleem. Ga in dergelijke gevallen meteen ten rade bij een expert. Gaat het nog om een nieuwbouw huis, neem dan meteen contact op met je aannemer.
Verticale scheuren in een binnenmuur onder een raam
Een verticale scheur onder de hoek van een raamkozijn komt vaak voor en komt door onvoldoende dilatatie. Dergelijke scheuren kun je ook gewoon afwerken zonder problemen.
Zelf verticale scheuren in het pleisterwerk herstellen
Verticale scheuren in een binnenmuur kunnen lelijk zijn en gelukkig kan je ze zelf te lijf gaan in een aantal stappen.
Stap 1: de barst proper maken
Zorg dat al de loszittende delen van de scheuren verwijderd zijn. Steek met een plamuurmes eventuele loszittende verf weg. Is de barst soms heel fijn, maak ze dan wat groter door een deel weg te kappen of open te schrapen. Als je microbarsten te klein laat kan je ze achteraf moeilijk opvullen en kan het vulmiddel niet voldoende zetten.
Kijk naar de structuur van het pleister. Gaat het om modern wit pleister dat super hard is of gaat het om een oude bruine bezetting met stro of paardenhaar? Zo’n oude kalkmortelbepleistering bestaat uit 2 delen. Eerst is er een onderlaag (raaplaag) uit bruin zand en kalk en vlas. Daarover ligt een een dun wit laagje bezetting met kalk en gips.
Als er grote stukken bezetting wegvallen kan je er voor kiezen om de muur eerst te gronderen voor je gaat herstellen met gips. Als de muur anders te weinig of te veel zuigt, dan hecht je gips niet goed. Je neemt dan een voorstrijkmiddel om de muur eerst in te smeren. Er bestaan verschillende voorstrijkmiddelen op de markt die je kan gebruiken afhankelijk van je ondergrond. Als voorstrijken niet echt nodig is, ontvet dan eventueel nog de muur voor je begint.
Stap 2: grote gaten opvullen
Zit je na stap 1 met grote gaten, dan vul je die eerst best op met een vulmiddel. Als je voegen tussen de bakstenen moet vullen gebruik je cement. Moet je gips aanvullen, gebruik dan een vulgips voor pleisterwerk. In elke doe het zelf zaak vind je tegenwoordig ook vulmiddelen die je kan gebruiken. Ook eventuele boorgaten kan je daar meteen mee opvullen. Voor verticale scheuren in een binnenmuur heb je tegenwoordig duizend-en-een oplossingen om je gaten te gaan opvullen:
- vulpasta: deze producten zijn al op voorhand gemixt en heb je in allerlei tubes en potjes van allerlei merken zoals Polyfilla, Perfax, Knauf, etc. Sommige van deze producten kunnen echt heel hard worden na uitdroging, harder dan je pleister. Ze hebben vaak ook zeer weinig krimp. Als je bij het afsmeren niet strak genoeg voegt dan komt er een soort bult op je muur. Als je dan gaat schuren om het terug gelijk te maken schuur je enkel je muur rondom weg. Kijk dus goed uit bij het aanbrengen van het product.
- pasta’s voor gips herstellingen: naast de allesvullers zijn er sommige pasta’s die zijn gemaakt om gaten tot soms wel 10 cm op te vullen. Die hebben vaak een zeer lichte consistentie en zijn eenvoudig aan te brengen, handig voor kleine barsten.
- siliconen of mastiek: naast klassieke vulmiddelen kan je ook kiezen om een verticale voeg af te werken met siliconen. Ook hier zijn er verschillende merken die producten aanbieden zoals Rubson, Soudal en Sika. Met dergelijke producten kan je ook makkelijker overgangen tussen verschillende materialen overbruggen, zoals tussen hout en gips. Let er wel op dat er op de tube vermeld wordt dat het product overschilderbaar is.
Stap 3: kleine gaten opvullen en afwerken
Als je geen diepe gaten (meer) hebt, kan je met finisher producten aan de slag. Je kan gaan voor afwerkpleisters zoals Knauf Fix & Finish. Heb je echt maar een of 2 millimeter of wil je het geheel echt glad afstrijken dan kan je ook werken met finishers zoals Promix Premium of Knauf F2F of afwerkplamuur van de bekende merken zoals Polyfilla. Deze geven een heel strak resultaat.
Als al de scheuren zijn weggewerkt kan je het geheel opscheuren en verven. Eventueel met een structuurborstel, zodat eventuele oneffenheden wegvallen door het verven.
Glasvezelbehang: alternatieve afwerking voor scheuren in de bepleistering
In plaats van de scheur strak af te werken met plamuur kan je er ook voor kiezen om de wand af te werken met structuurbehang of glasvezelbehang. Dit behang is voorzien van vezels die extra sterkte toevoegen aan de muur. Het principe is een beetje hetzelfde als met gipsplaten, het papier zorgt voor stevigheid van het geheel. Papier scheurt immers makkelijk, maar heeft een sterke trekkracht. Vezelbehang is daarenboven nog voorzien van extra wapeningsvezels. Bovendien kan je tegenwoordig de muur inlijmen en heel eenvoudig het behang aanbrengen. Heb je verticale scheuren in een binnenmuur die hardnekkig terug aan de oppervlakte komt, dan kan een oplossing met glasvezelbehang zeker een uitweg bieden.
