Skip links

Coronavirus: werkt een stofmasker uit de bouw?

Met het nieuwe coronavirus worden mondmaskers online verkocht voor 40 maal de normale prijs: 400 euro voor 50 kapjes. Totale waanzin. Op televisie komen specialisten zeggen dat het virus veel te klein is en door het masker gaat. Anderen zeggen dan weer dat het wel helpt. Wat is het nu?

De belangrijkste vraag voor alle verbouwers:

Helpen onze stofmaskers uit de bouw tegen het coronavirus?

Ja, sommige wel. Wij zochten het voor u uit.

Prijzen Stofmaskers
Prijzen van stofmaskers swingen de pan uit

Mondkapjes vs Stofmaskers

Om te beginnen is er een verschil tussen gewone mondkapjes (masks, eng.) die we vaak in ziekenhuizen zien en stofmaskers of mondmaskers (respirators, eng.). In de volksmond heet het allemaal mondmasker, maar er zijn belangrijke verschillen. We overlopen ze even.

Mondkapje ten opzichte van stofmasker

Mondkapjes:

  • zitten losjes over de neus en de mond
  • werken slechts in 1 richting, ze houden speeksel en vochtdeeltjes van de drager tegen
  • worden bijvoorbeeld gedragen tijdens een operatie, zodat de medici niet kunnen hoesten of niezen op de patient
  • ze bieden geen bescherming voor de drager
  • hebben meestal zelfs geen safety label

Mondmaskers

  • volgen de contouren van je gezicht en sluiten nauw aan
  • bieden bescherming in 2 richtingen
  • beschermen de drager
  • de mate van bescherming wordt aangegeven met een label

Je hebt verschillende vormen. Algemeen gekend zijn de gewone wegwerp stofmaskers die in de bouw vaak gebruikt worden. Daarnaast heb je ook professionele maskers die de helft of zelfs heel je gezicht bedekken. Al deze maskers beschermen tegen infiltratie van kleine deeltjes, maar niet tegen gas. De gasmaskers zijn een aparte categorie die ook een filtratie element hebben voor gas. Gasmaskers hebben vaak aparte filter cartridges die je moet vervangen.

Aangezien we hier te maken hebben met virus partikels zijn gasmaskers niet meteen van toepassing. Gezien we ook niet van plan zijn om met een volledig of halfgezicht masker rond te lopen op straat, leggen we de focus verder op de wegwerpmaskers.

De specificaties en normen

Om virus partikels tegen te houden hebben we dus stofmaskers nodig die voldoende kleine deeltjes kunnen tegenhouden. Het CDC (US Center for Disease Control) schrijft voor om N95 mondmaskers te gebruiken in hun 2019-nCoV FAQ. Dit is hetzelfde masker als bij SARS werd voorgeschreven. Sars is ook een type corona virus.

In je garage of hobbykot ga je die N95 mondmaskers niet vinden, want N95 is een Amerikaanse aanduiding (van het NIOSH, onderdeel van het CDC). En net zoals inches en centimeters hebben zij andere standaarden. Dus hoe zit het dan bij ons? Wat is het Europese equivalent van de N95?

Europese equivalent van N95 mondmaskers

N95 wil zeggen dat het masker 95% van al de partikels kleiner dan 0.3 micron uit de ingeademde lucht wegfiltert. In Europa wordt er gewerkt met een FFP score (EN standaard 149:2001). We zetten ze op een rijtje:

StandaardFilter capaciteit
(hoeveelheid weggefilterde deeltjes kleiner dan 0.3 micrometer)
FFP1 (P1)80%
FFP2 (P2)94%
N9595%
FFP3 (P3)99%
N10099,97%

Een FFP2 mondmasker komt dus het dichtst in de buurt van een N95 mondmasker. Zo’n FFP2 masker filtert 94% van de deeltjes weg, terwijl de N95 er 95% wegfiltert.

Een FFP2 mondmasker in Europa is equivalent aan een N95 mondmasker.

Is een N95 mondmasker dan niet sowieso een beetje beter? Niet per sé. De 94% zegt enkel dat het masker minimum 94% van de deeltjes tegenhoudt. In praktijk gaat dat stofmasker dus ergens tussen de 94 en de 99% van de deeltjes tegenhouden. Een N95 stofmasker houdt tussen de 95 en de 99% deeltjes tegen.

Hoeveel het dan precies is hangt af van van de producent van de stofmaskers. Sommige fabrikanten brengen exact dezelfde maskers op de markt in Europa als in Amerika en bedrukken de doos gewoon met een ander label. Een voorbeeld daarvan is de GVS Eclipse P100 en de GVS Eclipse P3: zelfde product, andere labels.

Grootte van COVID-19 partikels

Allemaal goed en wel, maar hoe groot zijn die corona COVID-19 deeltjes nu eigenlijk. En wat moeten we ons voorstellen bij 0,3 micron? 0,3 micron is 0,3 micrometer. Een micrometer is één duizendste van een millimeter. We bekijken even een haar op uw hoofd en duiken de natuurkunde in. Hou je vast.

De grote van fijn stof deeltjes wordt meestal aangeduid met PM, bijvoorbeeld PM2.5. Dat zijn dan fijne deeltjes kleiner dan 2.5 micrometer. Als we spreken over virussen zitten we op nog een kleinere schaal, namelijk PM1. Virussen zijn dus kleiner dan 1 micrometer. Onze mondmaskers hebben maten tot 0,3 micrometer. Het SARS virus was echter nog kleiner… 0,1 micron. Het griep virus is ook 0,1 micron. Die zijn zo klein dat ze probleemloos door de maskers lijken kunnen.

COVID-19 partikels

En het coronavirus? Het coronavirus is 0,125 micron (125 nanometer). Je leest het goed, kleiner dan de 0,3 micron die als maatstaf dient voor het FFP2 stofmasker. De grootte van COVID-19 deeltjes varieert een beetje, de grootste deeltjes zijn 0.14 micron en de kleinste deeltjes gaan tot 0,06 micron. Dat is nog net groter dan het fijnste stof en gas.

Zitten we dan niet met een probleem? Ja en nee. In ons hoofd denken we dat zo’n masker werkt als een visnetje. De deeltjes zijn kleiner dan de gaten in het net, dus onze virus kan door het visnetje glippen. Niet?

In ons hoofd werkt een stofmasker als een visnet, maar op nanoscopisch niveau komen er andere natuurlijke fenomenen tot uiting

Niet helemaal. Op nanoscopisch niveau gelden er andere spelregels en wordt alles plots heel eigenaardig. De deeltjes van COVID-19 zijn zo klein dat ze onderhevig zijn aan een diffusie fenomeen. De nanodeeltjes bewegen zich niet gewoon in een lijn, maar gaan alle kanten uit, net als de deeltjes van een gas. De zogenaamde Browniaanse beweging.

Die deeltjes zigzaggen dus wat in het rond en komen met de luchtstroom tot bij het stofmasker. De grote deeltjes raken sowieso niet door de mazen van het net. Onze COVID-19 partikels kunnen er in principe door, maar botsen tegen de onderdelen van het stofmasker als een balletjes in een flipperkast. Zo raken ze niet door het masker.

Stofmaskers filteren ook efficient nanopartikels

Door dit fenomeen kunnen stofmaskers nog veel fijnere deeltjes filteren dan we eerst besproken hadden. Verschillende wetenschappers hebben proefondervindelijk vastgesteld dat een goedkoop 3M 8812 FFP1 stofmasker 96% van alle stofdeeltjes tot 0,007 micron wegfiltert.

In een technisch data bulletin publiceerde 3M in 2012 al resultaten van metingen voor verschillende grootten van nano partikels ter grootte van het coronavirus.

Efficienties van 3 verschillende Europese stofmaskers wanneer die worden gebombardeerd met stofdeeltjes in lucht aan 85 liter per minuut

In Beijing kennen ze wel iets van mondmaskers (om wille van de lokale luchtvervuiling) en daar kwam dokter Richard Saint Cyr tot dezelfde conclusies voor andere stofmaskers, we zetten ze even op een rijtje.

StofmaskerNormEfficientie
3M 9332FFP399,6%
3M 9501(K)N9597,5%
3M 9001V(K)N9092,3%

We kunnen dus gerust zijn dat onze FFP2 stofmaskers het coronavirus een halt zullen toeroepen.

Overdracht en verspreiding

Bovendien gaan we er hierboven altijd van uit dat een virusdeeltje op zichzelf beweegt, maar in praktijk zal het meestal op een drager zitten, zoals het speeksel of snot van iemand die ziek is. Die deeltjes worden er dan sowieso uit weggefilterd.

Wetenschappers onderzoeken nog op welke manieren het virus zich verspreidt. Dr. Mark Denison, viroloog aan het Vanderbilt University Medical Center: “We kennen de exacte mechanismes van de huidige epidemie niet, maar waarschijnlijk gaat de verspreiding via druppels en gecontamineerde oppervlakten, mogelijk is COVID-19 ook airborne (via de lucht), net als SARS.”

Of het nu airborne is of niet, onze stofmaskers uit de werkplaats lijken kleine wondermiddelen tegen het coronavirus.

Stofmaskers vs chirurgische mondmaskers

Wat is dan nog het verschil tussen een stofmasker voor verbouwers en een echt chirurgisch masker?

Een chirurgisch masker heeft dezelfde normeringen als we hierboven al beschreven, zoals FFP2, maar is ook nog is vocht bestendig. Als een chirurg een hoofdader raakt en het bloed spuit onder hoge druk op zijn masker, dan is de chirurg beschermd.

Om gewoon op straat rond te lopen heb je dit dus helemaal niet nodig. Gewone FFP2 stofmaskers blokkeren de deeltjes die vrijkomen bij hoesten en niezen heel effectief.

Moeten we onze ogen beschermen?

Het coronavirus kan niet door onze huid, maar kan perfect binnendringen langs onze ogen. Gelukkig zit er in onze werkbak over het algemeen ook een veiligheidsbril bij het veiligheidsmateriaal. Uiteraard kan je ook een stofmasker kiezen dat je volledig gezicht bedekt, zoals hierboven beschreven, maar dat is nogal gek om in de supermarkt rond te lopen. Het is ook nogal onhandig.

Een gewone veiligheidsbril biedt dan een basis bescherming. Een veiligheidsbril die volledig afsluit beschermt uiteraard nog beter tegen inkomende druppeltjes.

Zijn mondkapjes en goedkope stofmaskers nutteloos?

“Mondkapjes zijn zinloos”, zegt viroloog Marc Van Ranst. “Enkel wie zelf ziek is kan zo besmetting tegengaan”.

Als er iemand niest of hoest komen kleine deeltjes in de lucht die je zo kan inademen. Het kan wel nuttig voor mensen die reeds ziek zijn, om de ziekte niet te verspreiden. Om toch niet helemaal negatief te zijn, een positief effect is wel dat je met je handen niet meer aan je mond kan.

Stofmaskers veilig van je gezicht halen

Het stofmasker van je gezicht halen moet ook nog secuur gebeuren. Als er zaagsel aan het masker hangt, maakt dat niet zo veel uit, maar met een virus is het anders. Je mag met je handen nooit de voorkant van het stofmasker aanraken. De techniek is nogal onhandig. Zeker als je het stofmasker even wil verwijderen om te pauzeren. Ga het ook niet zomaar in de magnetron gooien om het te desinfecteren, zoals sommige mensen pogen te doen.

Okay cool, stofmaskers gaan kopen dan?

Wel, het is niet nodig om te panikeren. Het coronavirus is vergelijkbaar met een griepvirus. Er wordt sterk gerapporteerd in de media over het dodenaantal veroorzaakt door COVID-19, maar ondertussen vallen er ongeveer evenveel doden te wijten aan het traditionele griepvirus. De precieze mortaliteit is nog niet bekend omdat men wel exact het aantal doden weet, maar niet het aantal besmettingen. Vooral de risicogroepen worden getroffen, ouderen en mensen die al gezondheidsproblemen hebben.

Voor je je overal met een stofmasker gaat begeven zijn er een aantal dingen die je kan doen ter preventie:

  • goed je handen wassen, zeker nadat je buiten bent geweest en voor het eten, dat kan met gewone zeep, het virus overleeft dit niet
  • vermijd kussen en handjes schudden
  • ga niet werken als je ziek bent
  • houd je smartphone proper, er zijn anti bacteriële doekjes
  • houd je keyboard, muis, huissleutels, waterflessen, etc. proper
  • blijf van je gezicht, makkelijker gezegd dan gedaan
  • blijf fit en gezond, doe klusjes in het huis, blijf actief en eet gezond
  • als je papieren zakdoekjes gebruikt, gooi ze dan meteen weg

Conclusie

Kwalitatieve stofmaskers uit de werkplaats zijn perfect in staat om het coronavirus COVID-19 te filteren. De testen geven aan dat FFP2 en FFP3 maskers effectief zijn in het filteren van de virussen. Het CDC schrijft een equivalent van deze stofmaskers zelfs voor. Hoe effectief het in praktijk is hangt vooral af hoe nonchalant je met je stofmasker en je algemene hygiëne omspringt. Maar al bij al is het virus heel hard vergelijkbaar met het gewone griepvirus en daarvoor draagt ook niemand plots een stofmasker.

Wat denken jullie? Hebben jullie stofmaskers gekocht? Zijn jullie van plan ze te dragen bij een uitbraak van het virus?

Plaats een reactie

  1. ZOU HET ENIG RESULTAAT HEBBEN OM GEBRUIKTE MONDMASKERS IN DE MICROGOLF OVEN
    OP TE WARMEN OP ONGEVEER VIJFTIG GRADEN OF IETS MEER ?

    1. In theorie wel. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat een stofmasker 3 minuten in de microgolf oven leggen effectief is in het verwijderen van HIV and Hepatitis C. Dat is natuurlijk nog niet COVID-19, maar we kunnen ons baseren op onderzoek naar parainfluenza virussen, dat zijn ook RNA-virussen, zoals het corona virus. Wetenschappers van de Oklahoma State University hebben proefondervindelijk vastgesteld dat het sendai virus (een parainfluenza virus type 1) na 3 minuten in de microgolf oven volledig verwijderd was. Men spreekt dan over wattages boven de 600 Watt. Bovendien is gebleken dat bij de N95 maskers (onze FFP2) er geen negatief effect was op de filtering. Het is niet duidelijk of ze het op een roterende plaat hebben gelegd.

      Het probleem is dat de meeste mondmaskers metalen delen hebben, zoals de neusbeugel. Aangezien je geen metaal in de microgolf oven mag plaatsen, moet je deze dan eerst verwijderen. Als je dat niet doet versmelt het metaal het masker en verliest het zijn filtrerend effect. Bovendien is er kans op brandgevaar als je dergelijke dingen in de microgolf oven plaatst.

      Moest je toch toevallig een masker hebben zonder metaal en het toch willen proberen, gebruik dan zeker geen oven waar je later nog voeding in moet klaarmaken.