Zoals in alle gidsen gaan we uit van een totaalrenovatie: alles afbreken en een nieuwe keuken plaatsen. Maar hoe begin je er aan?
Wel, voor je de sloophamer pakt:
Doe online inspiratie op. Op websites zoals Pinterest en Houzz vind je duizenden voorbeelden van gerenoveerde keukens. Je kan ook de keukenwinkels afschuimen voor ideetjes.
Meet je keuken grondig op. Meet alle afstanden goed op, bovenaan en onderaan. Je wil niet achteraf in de problemen komen omdat de kasten niet passen.
Ga na hoe jij de keuken gaat gebruiken. Ben jij een hobby kok? Of kook je maar af en toe? Wil je 's morgens ontbijten in de keuken? Heb je veel opbergruimte nodig?
Kijk eens naar je huidige keuken. Wat zijn de dingen die je anders zou willen?
Veel voorkomende ergernissen
Om je op weg te helpen geven we al een lijstje van irritaties die vaak genoemd worden.
Typische keukenproblemen:
Moeilijk bereikbare keukenkasten onder het aanrecht
Te weinig opbergruimte
Een oven op een onhandige plaats
Te weinig licht of lichtinval
Geen afwasmachine aanwezig
Deuren die naar de verkeerde kant draaien
Onvoldoende ventilatie en luchtafvoer
Een slecht afgestelde keukendriehoek
Keuzes maken
Een nieuwe keuken betekent ook: keuzes maken. Een aantal van die keuzes hebben een grote invloed op je verbouwingswerken.
Gas, vitrokeramisch of inductie?
Over kookfornuizen zijn er al ettelijke echtelijke ruzies uitgevochten. De voor- en nadelen:
Gas
Vitrokeramisch
Inductie
Handig te reinigen
Goedkoop
Snel aan/uit
Koud oppervlak
Geen speciale potten
Geen verbrandingsgas
Gas
Uiteraard heb je ook een gasaansluiting nodig als je op gas wil koken. Ligt er gas, controleer dan of de gasleidingen nog in goede staat zijn. Anders moet je bij het verbouwen ook nieuwe gasbuizen leggen. Wees hier voorzichtig als je er geen ervaring mee hebt.
Inductie en vitrokeramisch
Inductie is een zeer preciese methode van opwarmen. Inductieplaten werken op elektrische energie, maar zijn veel zuiniger dan een keramische kookplaat. Het is wel de duurste oplossing in aankoop en je hebt er speciale potten voor nodig. Opwarmen gebeurt door het magnetiseren van de bodem van je potten. De plaat wordt dus niet gloeiend heet zoals bij een vitrokeramische kookplaat. Gedaan met aangebrande vingers, kattenpootjes of etensresten.
Elektrische aansluiting
De aansluiting is elektrisch, maar het gaat niet over een gewoon stopcontact. Een kookplaat heeft immers heel veel energie nodig. Daarom wordt ze apart gezekerd en wordt er een ander type aansluiting gebruikt. Verder is er nog een verschil tussen een 2-fasige en een 3-fasige aansluiting.
Heb je enkel een gewoon stopcontact, dan kan je slechts kookplaten aansluiten tot 3680 watt. Wil je zwaarder gaan, dan heb je een 3G6/5G4/5G6 kabel nodig en een speciale aansluiting, zoals een Vynckier 3P, Perilex stekker of een aansluitneus. Die moet ook apart afgezekerd worden in een groep.
Als je de keuken renoveert moet je dus goed kijken welke aansluitmogelijkheden je hebt. Wil je vijf kookzones, een boostplaat of gewoon vier kookplaten tegelijk kunnen gebruiken, voorzie dan de juiste bekabeling en aansluiting. Voor de garantie wordt de aansluiting normaal gedaan door een erkend installateur.
Een open keuken of een gesloten keuken?
Een open keuken is modern en geeft een gevoel van ruimte. Het verbindt ook de mensen in de keuken met de mensen in de leefruimte. Een mooie keuken geef dan extra cachet. Als je bij het verbouwen muren gaat uitbreken, controleer dan altijd wel of je te maken hebt met een steunmuur.
Ben je eerder een sloddervos en is heel de keuken na het koken een varkensstal, dan denk je misschien beter twee keer na. Ga je voor een open keuken, dan is dat vaak met een eiland.
Een kookeiland, een watereiland of geen eiland?
Iedereen wil tegenwoordig een keukeneiland. Maar een eiland moet wel passen in je ruimte. Heb je voldoende plaats, dan kan een eiland zeer mooi zijn. Je kan er eventueel een tafel bij aanbouwen of krukjes bij plaatsen.
Een eiland met een spoeltafel noemt men een watereiland. Een eiland met een kookplaat noemt men een kookeiland. Bij een watereiland kan je overwegen om een spatrand te voorzien, zodat er geen water over het eiland heen vliegt.
Afmetingen
Normale keukenkasten zijn 60cm diep. Als je een eiland neemt, dan reken je daar normaal minstens 20cm bij, dus 80cm. Bij een watereiland van 60cm kan je immers amper nog een glas naast de spoeltafel plaatsen.
Tussen het eiland en het vaste deel van de keuken voorzie je minstens 80cm. Zo kan je makkelijk draaien met potten en pannen en kan er eventueel nog iemand passeren. Normale afstanden varieren tussen 90cm en 1m20. Ga ook niet te groot, want dat werkt onhandig.
Ontwerp
Waneer je een keuken gaat ontwerpen voor een renovatie hou je rekening met volgende zaken:
Je budget
De keukendriehoek
De plaats van bestaande afvoeren en leidingen
Indeling van de zones
De vorm van de keuken
Lichtinval
De gebruiksvriendelijkheid
De toestellen
Type van kasten en materialen
Eenvoud voor plaatsing door een doe-het-zelver
Keukendriehoek
De keukendriehoek is de werkruimte tussen de ijskast, de kookplaat en spoeltafel. In de ideale wereld staan die op 1 à 2 meter van elkaar. Zo heb je de ideale bewegingsruimte tijdens het koken.
Staan de elementen te ver uit elkaar, dan moet je veel lopen en wordt koken vermoeiend. Staan ze te dicht bij elkaar, dan loop je jezelf voor de voeten.
In sommige opstellingen, zoals een I-opstelling, is er geen sprake van een driehoek. Moderne keukens open en groot, krijgen extra functies en toestellen. Daarom wordt de keukendriehoek meer en meer vervangen door werkzones.
Werkzones
Door de keuken in te delen per toepassing, werk je efficiënter en voorkom je irritaties.
In een keuken zijn er 5 werkzones:
Kookzone
Spoel- en afvalzone
Bevoorradingszone
Voorbereidingszone
Opbergzone
In de kookzone gebruik je de kookplaat en de oven. Hier zet je ook de potten en pannen. Al het andere keukengerei dat je gebruikt om het eten voor te bereiden plaats je in de voorbereidingszone. Het eten zelf haal je uit de voorraadzone, die makkelijk toegankelijk moet zijn vanuit je kookzone.
Zaken die je nodig hebt tijdens het eten, zoals borden en glazen, komt in de opbergzone. Die bevindt zich best niet al te ver van de vaatwasser. Deze vaatwasser en alles wat nat wordt, zoals spoeltafel en afwasborstels, bevinden zich in de natte zone of spoelzone.
Keuken uittekenen
Elke keukenwinkel heeft tegenwoordig wel een keukenplanner. Het voordeel van deze planners is dat ze werken met de maten van kasten van die leverancier. Gebruik je bijvoorbeeld de IKEA-planner, dan kan je daar perfect je IKEA-meubels in selecteren. Over het algemeen zijn er redelijk standaard maten, maar de opstelling is wel verschillend per winkel. Denk daarbij aan de maten voor de indeling van kolomkasten of hangkasten.
Voorbeeld: wil je lades voorzien en de horizontale lijnen laten uitkomen met de lijn die ijskast en diepvries verdeelt, dan zal dit niet bij alle leveranciers mogelijk zijn.
Je kan gerust de keukenwinkels afschuimen en een keukenplan laten opstellen.
Het voordeel is dat deze mensen je ook nog wat extra tips meegeven specifiek voor jou situatie. Je kan verschillende tekeningen vergelijken en het beste uit de plannen combineren. Uiteindelijk kan je dan nog altijd kiezen voor zelfplaatsing of je keuken ergens anders halen.
Uiteraard kan je ook aan de slag met software als Sketch Up.
Waar haal ik mijn keuken?
Ga je zelf een keuken plaatsen, dan kan je kiezen tussen:
Een keuken uit een doe-het-zelf-zaak
Een IKEA-keuken
Een keuken uit een keukenwinkel met zelfplaatsing
Een tweedehands keuken plaatsen
Zelf je keukenkasten bouwen en plaatsen
Kwaliteit
Het is zeker niet omdat je de keuken zelf plaatst dat het hier om mindere kwaliteit gaat. Je kiest zelf met welke materialen je wil werken, afhankelijk van je budget. Je kan bijvoorbeeld bij IKEA ook compositiet werkbladen kiezen met kwarts. Daar betaal je ook meteen 300 euro per lopende meter voor.
Zelfplaatsing is dus zeker niet inboeten op kwaliteit van materialen. De kwaliteit van de keuken zelf hangt natuurlijk ook af hoe nauwkeurig en precies je alles plaatst.
Tweedehands
Je vindt online en op social media vaak aanbiedingen voor tweedehands keukens. Dit kan een flinke besparing zijn voor je budget.
Let wel op, want bij het afbreken van een keuken sneuvelt er altijd wel een en ander. Als het om een oudere keuken gaat, ga dan eerst na of je nog onderdelen kan krijgen voor de keuken, bijvoorbeeld als je een deurtje of schuif moet vervangen voor een beschadiging.
Een andere optie is een toonzaalkeuken. Winkels veranderen redelijk frequent van toonzaal en ze doen hun toonzaalmodellen dan weg aan zeer scherpe prijzen. Bij IKEA kan je dit nog eens de helft van de prijs schelen. Het voordeel is dat je bij een IKEA keuken ook zeker bent dat je nog scharnieren, lades, kastjes en deurtjes kan bij bestellen. Een toonzaal keuken past immers bijna nooit perfect in jouw ruimte, dus je zal hier en daar een aanpassing moeten doen. Heb je kasten over? Dan kan je die altijd kwijt in je garage of bergkot.
Bestaande keuken uitbreken
Draai voor je begint de hoofdkraan en de gaskraan dicht en schakel de zekeringen uit van de keuken. Zet de kranen volledig open zodat al het water uit de leidingen kan lopen. Het afval doe je weg naar het recyclagepark. Dit valt vaak mee in prijs: de keukenkasten komen bij (bewerkt) hout en de elektrische toestellen bij elektrisch groot. Je kan ze ook naar een ijzermarchant brengen.
Toestellen verwijderen
Om te beginnen verwijder je al de elektrische toestellen, zoals de ijskast en oven. Dit kan wat lastig zijn omdat de stekkers achter de toestellen zitten.
In de dampkap (afzuigkap) zit een filter, verwijder die eerst, zodat je aan de schroeven kan om de afzuigkap los te maken. Het kookvoor kan je uit het werkblad tillen (zit vaak wat vast met siliconen kit). Zie dat je zeker de zekeringen omzet van het elektrisch kookvuur, die staan op een aparte groep normaal.
Ontkoppel de flexibels van het water van de Schell-kraantjes. De kraan van de spoelbak schroef je eerst langs onder los (dit is met een grote moer), daarna kan je de kraan er langs boven uithalen.
Kasten demonteren
Haal eerst de deurtjes uit hun scharnieren, zodat je makkelijk aan de kasten zelf kan. Soms kan je de scharnieren er gewoon uitklikken door vanachter aan de scharnier een klein 'hendeltje' in te drukken. Soms zitten ze vast met schroeven.
De kasten zelf zitten vaak tegen elkaar aangetrokken met een schroef, maak die eerst los. De bovenkasten kan je normaal gewoon uit het hangsysteem tillen. Ook de onderkasten kan je eenvoudig demonteren. Verwijder eerst het werkblad en de spoelbak. Het werkblad zit vaak langs onder nog vastgeschroefd aan de kasten.
De ruimte vrijmaken
Verwijder de stopcontacten en zet lusterklemmen of Wago-klemmen op de elektrische draden. De kranen kan je inkorten en afsluiten met een dop.
Daarna breek je nog de tegels uit met een beitel, haal je eventueel de verwarming weg en breek je het plafond uit.
Zorg dat de ruimte volledig ontruimd is voor je terug begint op te bouwen.
Afvoer en leidingen
Bij het ontwerp hoort ook een technisch keukenplan, waarop al de afvoeren en leidingen staan aangeduid.
Afvoer
Je hebt waterafvoer nodig voor de spoelbak en de vaatwasser. Als je een afvoer van 50mm voorziet is dit voldoende. Je kan de vaatwasser perfect aansluiten op de afvoer van je spoeltafel. Die twee gebruik je immers quasi nooit tegelijkertijd.
Als je nieuwe afvoerbuizen moet leggen gebruik je bij voorkeur Benor gekeurde PP buizen.
Leidingen
Wanneer de spoeltafel na de keukenrenovatie op dezelfde plaats komt en de koperen leidingen en hoekstopkraantjes (Schell-kraantjes) nog voldoende zijn kan je aansluiten op de bestaande kranen. Anders moet je nieuwe leidingen trekken. Doe dit bij voorkeur door af te takken van de collector met een Alpex leiding. Je moet 2 leidingen leggen: een voor koud en een voor warm water (16mm).
Juiste plaats
Zorg er voor dat alle toevoerleidingen, afvoeren en elektrische leidingen liggen zoals op het keukenplan. De stopcontacten die achter de toestellen moeten uitkomen moeten op de juiste plaats worden voorzien. Wanneer je de keuken plaatst, is er geen ruimte meer om hier nog aanpassingen te voorzien.
Voorbeeld: valt je stopcontact voor de oven net achter een lade, dan kan je onmogelijk de stekker aansluiten.
Vloeren en wanden
De keuken moet mooi recht staan, dus het is belangrijk dat de vloer en de muur mooi pas staan.
Vloeren
De keuken is vaak niet volledig ondertegelt, maar staat dikwijls op de chape. Dit heeft voor- en nadelen:
Volledig betegelen
Keuken op chape
Voordelen
makkelijk te reinigen keuken kan van opstelling veranderen
minder kosten aan tegels je kan de vloer vervangen zonder tegels te slijpen
Nadelen
lastiger om nieuwe vloer te leggen meerkost in tegels
verzamelt meer stof en vuil bij een nieuwe keuken kan je niet van layout veranderen
Merk op dat bij het plaatsen van een nieuwe keuken met een andere vorm, de vorm van de oude keuken nog wel zichtbaar zal afgetekend zijn in de vloer van de keuken. Dit is dus niet echt een argument.
Egaliseren
Vaak is na het uibreken van de tegels de vloer niet meer effen en blijven er lijmresten achter op de chape. We raden aan om dan eerst de chape te egaliseren. Zo voorkom je later problemen als je de pootjes van de kasten moet gaan uitbalanceren.
Wanden
Keukenkasten moeten heel veel gewicht kunnen dragen. Daarom heb je dus liefst een volle wand of een wand die verstevigd werd. De wand moet ook mooi loodrecht staan.
In oude huizen durven de muren wel eens uitwaaien en overhellen, door zetting van de muren. In zo'n geval kan je er voor kiezen om een voorzetwand te plaatsen.
Wand verstevigen
Zo'n voorzetwand kan je best verstevigen. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor. Bij een voorzetwand met metal studs, zorg je best voor een extra verbinding van de metal stud aan de muur. Je kan de metal studs verder verstevigen met hout. Zo kan je de gyproc wand verstevigen met OSB of met multiplex platen.
Plafond
Het plafond van de keuken kan op verschillende manieren afgewerkt worden. Zeer geschikt is bijvoorbeeld een plafond met gipsplaten. Bij het plaatsen van een gyproc plafond gebruik je dan best de 4xABA groene platen. Die zijn vochtbestendig en (afhankelijk van het type) vezelversterkt.
De Keuken Plaatsen
Het plaatsen van de keuken gebeurt volgens de instructies van de fabrikant.
Hou daarbij rekening met volgende zaken:
Zorg dat je voldoende ruimte hebt
Zet eerst de basiselementen in elkaar en plaats ze dan
Werk vanuit de hoek naar binnen toe
Plaats eerst de bovenkasten en dan de onderkasten
Hou rekening met de hoogte van de kolomkasten bij het plaatsen van de hangkasten
Zorg dat alles mooi waterpas staat
Zorg dat alles stevig staat en mooi aansluit
Bij enkele ophanging zonder hanglat, boor gaten met een 8mm boor
Hoogte van het werkblad
Traditioneel wordt het werkblad op 90cm hoogte gelegd. Niet iedereen is echter even groot en je kan het aanrecht beter aanpassen aan je lichaamslengte. De oude regel van 90cm is voor de meeste mensen veel te laag.
De ideale hoogte van je keukenwerkblad is 10cm onder de ellenbooghoogte.
Ook de spoelbak is beter niet te laag of te hoog. Als je je armen strekt moet je met je vingers de onderbak van de spoeltafel raken.
Norm
Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar ergonomie in de keuken en er is zelfs een Europese norm gedefinieerd (NBN-EN 1116: 2004). De ideale hoogte van het keukenblad volgens lichaamslengte is:
Lichaamslengte
Hoogte keukenwerkblad
Hoogte spoeltafel
< 1m55
90cm
100cm
< 1m65
95cm
105cm
< 1m75
100cm
110cm
< 1m85
105cm
115cm
De Dampkap
Voor de dampkap of ofzuigkap heb je 2 mogelijkheden:
Een afvoer dampkap: voert de vuile lucht af via een afvoerbuis naar buiten
Een re-circulatie dampkap: filtert de lucht in de keuken en blaast de schone lucht terug naar binnen
Ze hebben beiden hun voor- en nadelen:
Afvoer dampkap
Recirculatie dampkap
Voordelen
Zeker geen vuile lucht Makkelijk in onderhoud Groot vermogen
Toepasbaar in ruimtes zonder buitenmuur Makkelijk bij een verbouwing Je moet geen groot gat maken Je moet geen lange afvoer maken Geen koudebrug
Nadelen
Gat in de muur is een koudebrug Je moet een groot gat boren
Je moet de filter af en toe vervangen Iets minder afzuigkracht Neemt minder geur weg
Vergeet in elk geval bij je keuken renovatie niet om een stopcontact te voorzien voor de dampkap.
Muurdoorvoer
Een traditionele afvoerdampkap moet naar buiten afgevoerd worden. De diameter van het gat is afhankelijk van het type dampkap. Die varieren van 125mm tot 160mm. Heb je nog geen type gekozen kan je dus best een gat van 150 of 160 voorzien. Hoe groter de diameter, hoe minder geluid de afzuiging maakt.
Je kan zo'n gat maken door met een lange steenboor over heel de cirkel gaatjes te maken en die daarna uit te kloppen met een beitel of boorhamer. Dit is wel een heel werkje. Als je een dubbele muur hebt moet je ook vermijden dat er te veel steenpuin in de spouw terecht komt.
Bij een verbouwing is de muurdoorvoer voor de oude dampkap soms te klein. In dat geval moet je het gat vergroten of gaan voor een recirculatiedampkap.
Diamantboor huren
Om een gat van 160 te maken, kan je een grote diamantboor huren. De prijs om zo'n diamant boormachine te huren bestaat uit 3 delen:
huur van de boormachine
huur van de diamantboor
slijtage aan de boor
Deze type diamantboren worden meestal ook voorzien van watertoevoer. Wees voorzichtig met armen en polsen bij de uitvoering. Wanneer de diamantboor komt vast te zitten kan dit een zeer hevige terugslag geven op de machine.
Dakdoorvoer
Als je kan kiezen voor een dakdoorvoer, dan is dit een betere optie. Bij een horizontale doorvoer hebben de ventilatoren in de dampkap immers een grotere invloed van de wind dan bij een verticale afvoer.
Afwerking en omkasting in MDF
De afvoer van de dampkap gaat meestal langs de bovenkant van de keuken naar buiten toe. Het stuk boven de keuken werk je dan af met groene MDF. In dit stuk worden vaak ook roosters voorzien voor het ventilatiesysteem. In het geval van een re-circulatiedamkap kan je hier ook de roosters voor de luchttoevoer plaatsen.
De afwerking
De keuken heeft over het algemeen weinig afwerking nodig. Eens de randen zijn gekit is de keuken zo goed als gebruiksklaar.
Uiteraard kan je nog schabben en muurdecoratie voorzien. Soms worden er bijvoorbeeld grote letters op de achterwand geplaatst.
Achterwand
De achterwand kan je op verschillende manieren afwerken:
schilderen
betegelen
kunststof
glazen achterwand
Het makkelijkste is schilderen. Vaak wordt er tegenwoordig gekozen voor een felle kleur. Het voordeel van schilderen is dat je er later makkelijk een andere kleur kan overzetten als je de kleur beu bent. Gebruik wel ten allen tijde goede waterwerende verf, bijvoorbeeld verf die ook voor gevels en badkamers kan gebruikt worden. Tijdens het koken spat er immers regelmatig vet en water op de muur.
Klassiek gezien worden er tegels voorzien. Die heb je in allerlei kleuren en vormen. Je plaatst altijd eerst de keuken en daarna plaats je de tegels. De voeg aan de rand met het keukenwerkblad kan je openlaten, zodat je die kan vullen met siliconen.
Succes met je keuken renovatie!
Vragen of reacties kan je posten bij de detail artikels of op de Facebook groep.
