Bezetten & Gipsplaten voegen
Bezetten of bepleisteren is een heel ruim begrip en het wordt te pas en te onpas gebruikt.
Het echte bezetten gebeurt met gipspleister. Voor de doe het zelver is het echter een stuk makkelijker om met pleisterplaten (bv. van Gyproc) aan de slag te gaan en daarna de naden toe te smeren.
Als je zelf aan de slag wilt gaan om je muren af te werken heb je een aantal mogelijkheden, we sorteren ze van moeilijk (professionals) naar makkelijk(er):
- bepleisteren met gips pleister
- bepleisteren met gips pleister met behulp van afstandslatten
- pleisterplaten gebruiken en voegmiddel machinaal afmaken
- pleisterplaten gebruiken en voorgemaakt voegmiddel gebruiken
De professionals doen eigenlijk optie 0, dat is bepleisteren met machinaal afgewerkte pleister. Dit vergt echter ervaring en is niet weggelegd voor de doe-het-zelver die geen of weinig ervaring heeft met bepleisteren.
Als je geen ervaring hebt raden wij sowieso aan om te beginnen met de makkelijkste optie. Bezetten of voegen is niet echt een leuk werkje en als je nog moeite hebt om een gladde voeg af te strijken dan verlies je best geen tijd met het afmaken van je voegmiddel. Geloof ons, het zal zo dan al frustrerend genoeg zijn. Bovendien valt de prijs voor voorgemaakte potten ook wel mee, zeker als je vergelijkt met de prijzen om het te laten doen. Door het zelf te doen spaar je sowieso het meeste geld uit.
We beginnen dus met de bespreking ook met de makkelijkste optie.
Bezetten (bepleisteren) doe je met gipspleister.
Om pleisterplaten dicht te smeren bestaan er potten met voorgemaakt voegmiddel, zoals aba joint mix van Gyproc
Pleisterplaten toesmeren met voorgemaakte pasta
Je hebt je pleisterplaten mooi geplaatst en je gaat nu de voegen toesmeren. Om te beginnen heb je het juiste gereedschap nodig, dat wil zeggen een goed plamuurmes en dat is een plamuurmes dat eindigt in een rechte hoek. Gebruik geen plamuurmesjes in driehoekvorm, je gaat dan continu lijnen trekken in de gips en je kan onmogelijk druk verdelen over de punten van je mes.
Afwerkingstechnieken
Je hebt 2 mogelijkheden om de voegen te gaan afwerken:
- gebruik een zelfklevende gaas (standaard afwerking)
- gebruik papieren voegband (premium afwerking)
Een van de moeilijkste dingen bij het plamuren voor beginners is leren om er af te blijven. Je smeert een laag pleister en je ziet hier en daar nog een fijne streep. Dat is niet erg, er komt nog een volgende laag op.
Zelfklevende gaas
Zelfklevende gaas komt op rol en kan je in wit kopen voor normale afwerking en in het groen voor watervaste afwerking, bijvoorbeeld in een badkamer. Die groene vind je wel niet altijd bij elke doe het zelver, dus dan moet je misschien even online bestellen of naar de bouwhandel gaan.
Je kleeft de gaas gewoon op de platen en je kan daarover je eerste voeg zeggen met joint mix. Afhankelijk van de warmte wacht je dan tussen de 8 en de 24 uur om deze laag te laten uitdrogen. Als ze droog is, ga dan niet schuren, haal enkel de grove fouten er uit en dan kan je er de tweede laag opzetten. Je kan nog een laag joint mix plaatsen indien de voeg veel is ingezakt. Als het er redelijk goed uit ziet kan je meteen promix premium gebruiken om een afwerkingslaag aan te brengen. Het voordeel van die premium producten is dat ze niet inkrimpen en een heel mooie afwerking achterlaten. Je moet uiteraard geen premium laag zetten, maar dan zal de afwerking van de voeg ook net iets minder strak zijn (afhankelijk van je skills).
Papieren voegband
Met papieren voegband krijg je een strakkere voeg, maar je moet hem dan wel goed aanbrengen. Om de voegband aan te brengen breng je eerst pasta op de voeg aan, niet te veel, niet te weinig. Hoe weet je of het te veel is? Als je bij het aansmeren van de voegband nog veel pasta hebt die er uit komt heb je teveel gesmeerd, komt er helemaal niets uit, dan is het te weinig; kwestie van een beetje oefenen dus.
Stel dat je een stuk van vloer tot plafond moet smeren van 2m60. Je knipt eerst een stuk papier af van 2m58 om aan te brengen. Een goede tip is om eerst al je papieren banden op de juiste lengte af te knippen. Knip er eerst een af en test of de hoogte ongeveer correct is. Als die klopt kan je die gebruiken om al de anderen te knippen. Controleer af en toe of je nog juist zit. Het voordeel om dit op voorhand te doen is dat je dan nog propere handen hebt. Als je aan het bezetten bent zit je onder de pleister en dan is het lastiger om een proper stuk papier af te snijden. Leg de banden papier wel proper weg zodat ze niet in het stof of in bijvoorbeeld steengruis of zagemeel liggen, de banden moeten zo proper mogelijk blijven.
Stap dan op je ladder en smeer een halve meter voeg van plafond naar beneden vol pasta. Breng dan je papieren band aan op het bovenste deel. Drukk nooit met je handen aan! Als de band niet meer valt (en in de pasta kleeft) strijk je met je plamuurmes van ongeveer 15cm onder het plafond naar beneden over de papieren voegband, zodat de overtollige pasta langs de zijkanten eruit komt. Zorg dat je plamuurmes links en rechts op de platen komt en dat je niet per ongeluk met de punten van je plamuurmes in de voeg duwt. De reden dat het plamuurmes zo breed moet zijn is immers dat het zeker de voegbreedte kan overbruggen. Ga er geen twintig keer opnieuw over, als het proper is is het proper, er moeten achteraf nog lagen over. Om de bovenste 15cm te doen zet je je plamuurmes 15cm onder het plafond en je duwt heel voorzichtig het plamuurmes naar boven. Dit is wat tegen de richting van het papier, dus dit is iets minder eenvoudig om uit te voeren. Zorg dat je zeker niet te veel pleister achter het papier hebt, maar ook zeker niet te weinig, zodat het papier zeker kleeft. Als je te voorzichtig bent (bijvoorbeeld omdat je het gyproc plafond niet wil raken) dan kleeft het papier niet overal goed en dan heb je achteraf problemen bij het afwerken. Dus niet te veel, maar ook niet te weinig dat het papier loshangt.
Het kan geen kwaad dat het papier nog papier is en nog voelbaar is, laat het gewoon opdrogen en de dag erna kan je er de tweede laag ABA joint mix overzetten, zodat het papier helemaal verzadigd is en in de pleister verdwijnt. Daarna kan je er een promix premium laag gaan overzaetten voor de perfecte afwerking. Ga tussen de lagen zeker niet schuren, steek hoogstens hier en daar met je plamuurmes een paar brokjes weg.
Intermezzo: Problemen die zich voordoen
Je kan allerlei zaken tegenkomen. Beginners weten vaak niet waar ze op moeten letten. Er zijn ook enorm veel fouten die je kan maken bij het plaatsen van gipsplaten.
Maar ook als je geen fouten maakt kunnen er zich problemen voordoen, die je gelukkig wel kan oplossen.
Luchtbelletjes
Luchtbellen kunnen voorkomen in de pleister. Je kan dit zo goed mogelijk voorkomen door bij het uitscheppen van de pleister uit de voorgemaakte potten de pleister pasta al een aantal keer goed heen en weer te halen. Je zal zien dat na een tijdje plamuren de pasta veel meer homogeen wordt en de lucht verdwijnt. Smeer dus voor je begint de pasta al een aantal keer goed op en af je plaat. Dit gaat al veel problemen voorkomen. Als het heel warm is kan je het plamuurmes ook wat natmaken in proper water, dan gaat de pasta ook veel vloeiender en homogener worden. Gebruik wel niet te veel of het glijdt allemaal van je plamuurmes en dan gaat er veel pasta op de grond belanden.
De luchtbelletjes kunnen over het algemeen geen kwaad bij de eerste laag, je gaat er achteraf toch nog een extra laag opzetten. De luchtbelletjes zijn wel een probleem als je te veel lucht achter je papieren voegband hebt. Dat kan ook voorkomen als je niet voldoende pasta in de voeg hebt aangebracht vooraleer je de papieren voegband hebt aangebracht. Dit is dan niet meteen zichtbaar omdat de papieren voegband op die moment nat is, maar na het opdrogen krijg je een vieze luchtbel en is het papier opgezwollen. Dit is een probleen en dit gaat niet meer weg, ook niet na het afsmeren met promix premium of met verf. Je moet in dit geval een herstelling gaan doen. Ga met een zeer scherp stanley de papieren voegband doorsnijden rond de luchtbel. In het vrijgekomen stuk jan je opnieuw pasta aanbrengen en eventueel opnieuw een stukje voegband, afhankelijk van de grootte van het probleem. Het nadeel is dat je dan weer 8 tot 24u moet wachten tot alles goed opgedroogd is in de hoop dat het er dan terug goed uitziet. Je kan ook de luchtbel laten zitten en hopen dat je ze achteraf niet meer ziet, bijvoorbeeld wanneer er een kast zal voorkomen van een keuken.
Rimpeltjes
Als de pasta te droog wordt of je gaat er te veel keren over met je plamuurmes en je zet nogal wat druk, dan krijg je soms het effect dat je plamuurmes plots hele kleine micro sprongetjes maakt en een heel rimpelvelletje achterlaat op de muur. Dit trekt niet weg bij het opdrogen en ga je blijven zien. Er is dan maar 1 oplosing en terug plamuur maken en dit terug afsmeren tot het terug recht is. Vaak gebeurt dit als je nog 1 keer met je plamuurmes over het oppervlakte wil gaan. Je moet soms echt leren om er af te blijven.
Geplooid of gescheurd papier
Bij het smeren gebeurt het soms dat het papier dubbel komt te zitten of scheurt. Als dat gebeurt moet je altijd herstellen. Een plooi in het papier kan je soms nog rechtstrijken, maar gescheurd of beschadigd papier krijg je niet meer goed. Knip het papier dan af en plak een proper nieuw stuk papier.
Een goed plamuurmes is breed en eindigt afgerond in hoeken van 90 graden
Voegmiddel manueel afmaken
Als je bedreven bent in het aanbrengen van de pasta en je hebt plaats genoeg om te werken (bij het pleisteren wordt het over het algemeen snel heel vuil), dan kan je ook de pasta zelf afmaken.
Het makkelijkste is dit als je niet alleen bent, dan kan er iemand de pleister afmaken en iemand werken. In het systeem van Gyproc gebruik je dan bijvoorbeeld Jointfiller en Jointfinisher Premium. Zorg dat je goed materiaal hebt om te mixen, een gewone boormachine met mixer durft heel warm te worden en het te begeven bij het mixen van pleister.
Kijk goed na wat de verwerkingstijd is van het product, die ligt over het algemeen veel lager dan bij de voorgemaakte producten, waar toevoegingen bijzitten voor maximaal comfort. ABA-Joint Mix kan je bijvoorbeeld onbeperkt verwerken, terwijl Joint Filler maar 45 minuten verwerkingstijd heeft. Maak dus niet meer af dan dat je kan verwerken. Het voordeel is wel dat het ook veel sneller uitdroogt natuurlijk. De droogtijd van Jointfiller 45 is 1 uur. Je kan dus veel sneller al aan de volgende laag gaan beginnen. Maar kijk ook goed na hoe de lagen moeten aangebracht worden. Voor sommige producten is het nodig dat ze nat-in-nat aangebracht worden. Dat vergt dan enige planning bij het aanbrengen van de producten. Lees dus heel goed de instructies!
Zorg er bij het afmaken ook voor dat je zeer goed de verhoudingen respecteert. Als je pleister te droog is dan zal hij niet goed hechten en geen homogene laag kunnen vormen. Is hij te nat, dan zal na het uitdrogen er een put in de muur achterblijven en kan de pleister niet voldoende binden.
Het allergrootste voordeel is uiteraard dat dit veruit de goedkoopste manier is. Ook al zijn de voorgemaakte producten al een stuk goedkoper om mee te werken dan de werken uit te laten voeren door een professional, de zakken pleister zijn nog een factor goedkoper dan de voorgemaakte potten. De potten kan je wel terug afsluiten en wegzetten, wat bij zakken net iets moeilijker is, ze zijn veel slechter houdbaar na opening, ook al ga je ze goed toeplakken, omdat de vochtigheid van de lucht in contact is geweest met het poeder.
Nog een laatste tip, als je nog een halve emmer afgemaakte pleisterpasta over hebt, kan je hierover een plastieken zak trekken en de emmer laten staan tot de dag nadien om er nog gebruik van te maken.
Je kan ook zelf je pleister afmaken, maar de verwerkingstijd ligt dan meestal een stuk lager, het voordeel is wel dat de droogtijd ook veel korter is.
Echt pleisteren
Voegen van gipslaten is natuurlijk enkel een optie als er gipsplaten zijn. Als je een stuk muur wil bezetten en het is niet mogelijk, of niet gewenst om er gipsplaten tegen te plaatsen, dan kan je rechtstreeks op de muur gaan bepleisteren. Dit is wel een stuk moeilijker als het gaat over grote oppervlakten.
De moeilijkheid zit hem hier niet enkel in de voegtechniek zelf (mooi recht afsmeren), maar ook in de verwerkingstijden van de producten en de verschillende extra handelingen zoals het sponzen, messen, etc.
Bovendien heb je ook nog verschillende soorten pleisters die je ofwel machinaal ofwel manueel kan verwerken en daarbij verschillende verwerkingstijden hebben.
Gipsgeleiders of afstandslatten
Een gekende manier om als zelfstandige toch te gaan bepleisteren is om te werken met gipsgeleiders. Deze latten plaats je tegen de muur en dit zijn de reilatten die je later gaat gebruiken om het pleister recht te trekken. Het grote voordeel is dat je deze reilatten al perfect in een recht vlak kan plaatsen, zonder je handen vuil te maken. Omdat je achteraf tot tegen de latten kan gaan krijg je dus altijd een perfect resultaat.
Het bezetten zelf
De procedure hangt zeer sterk af van het gekozen product, maar er zijn een aantal fases die altijd terugkomen. We overlopen ze kort, maar als je aan de slag wil gaan, zorg dan zeker dat je de instructiefilmpjes goed bekijkt, de instructies van het pleister goed kent en als je niet vertrouwt bent met de structuur van het pleister, zorg dat je een klok bij de hand hebt.
Het makkelijkste is om te werken met een eenlagig, hoogwaardig gips pleister voor binnenwanden of plafonds, zoals Knauf Goldband. Zo'n pleister kan in een enkele laag aangebracht worden op verschillende soorten ondergronden.
- Gipsmortel aanmaken: maak niet te veel aan, want je moet de gips binnen de 30 minuten kunnen verwerken. Voeg eerst water in de kuip en voeg daarna de gipsmortel toe. Gebruik een goede mixer om alles klontvrij en egaal te maken. Volg zeer goed de instructies op de verpakking.
- Gipspleister aanbrengen: brengt de pleister aan op de muur in een dikte van 1 a 2cm. Kijk op de verpakking wat de maximale dikte is van het product. Het aanbrengen doe je met een plakspaan, verspreid de pleister over de muur. Het makkelijkste is om te beginnen in het midden van de muur. Van daar uit werk je dan eerst naar boven en daarna naar onder.
- Afreien: ga met een afreilat over de gips om hem al zo goed mogelijk recht te trekken. Ga in alle richtingen over de gips. Waar er teveel is haal je die weg, waar er te weinig is breng je extra gips aan.
- Messen: ongeveer na 20 a 30 minuten is het gips gedeeltelijk afgebonden en kan je beginnen met het messen. De gips is op dat ogenblik bijna niet meer in te drukken. Gebruik hiervoor een spacmes. Een tip voor doe het zelvers is is om de hoeken van het spakmes om te buigen, zodat je geen strepen trekt. Hou het spacmes onder een hoek van 45 graden en werk ook weer van boven naar beneden. Er mogen na het messen geen gaatjes meer overblijven. Zorg ook dat je er niet te veel afhaalt.
- Sponzen: ongeveer een 15-tal minuten na het messen kan je beginnen met het sponzen. De gips moet in deze fase nog een klein beetje plakken. Hiervoor gebruik je een schuurspons op een bord. Maak de spons nat en ga met draaiende bewegingen over het pleister. Het pleister wordt zo een beetje wak en je kan er met de pleisterspaan en de afreilat over gaan om al de oneffenheden weg te werken.
- Pleisteren: direct na het sponzen ga je pleisteren met de pleisterspaan. Hou de pleisterspaan ongeveer in een hoek van 30 graden om alles goed glad te strijken. Dit is de laatste bewerking en nu zou de muur na uitdrogen mooi glad moeten zijn.
Je kan ook zelf je pleister afmaken, maar de verwerkingstijd ligt dan meestal een stuk lager, het voordeel is wel dat de droogtijd ook veel korter is.