Kan je zelf een houten trap maken?
Dat kan, en je kan er enorm veel geld mee besparen. Wij leggen uit hoe.
Het makkelijkste is om te kiezen voor een Amerikaans systeem. De treden worden ondersteund door trapbomen en je krijgt een super stevig geheel zonder dat je dingen moet infrezen met chirurgische precisie.
Het basisprincipe is eenvoudig: de trap steunt op 2 grote houten trapbomen. Op de bomen liggen de tredes. Om de trap dicht te maken plaatsen we stootborden.
De eerste trede en de laatste zijn een beetje complexer. Bij de eerste trede vertrek je van de grond, en bij de laatste stap je op de vloer. Daar zijn de trapbomen lichtjes anders in vorm. Maar daar komen we later op terug.
Het belangrijkste is eigenlijk het juist opmeten en uittekenen van de trap. Het uitzagen en in elkaar zetten valt dan op zich goed mee.
Een trap opmeten
Er zijn 2 heel belangrijke maten om op te meten:
- de diepte, hoe minder plaats je hebt, hoe steiler de trap zal worden
- de hoogte van de trap
De hoogte van de trap is de afstand vanaf de onderstre trede tot aan de bovenkant van de afgewerkte vloer.
Let op. Je kan niet gewoon de hoogte meten op de plaats waar de trap moet uitkomen.
De vloer beneden ligt bijna nooit volledig waterpas. Wanneer de vloer vooraan en achteraan een paar millimeter verschillen ga je achteraf moeten corrigeren en dat is nooit goed. Wanneer de laatse trede te hoog is, bijvoorbeeld, zal je makkelijk vallen. We nemen namelijk trappen op automatische piloot.
Hoe meet je die hoogte dan?
Er zijn verschillende manieren:
- met een laser waterpas een horizontale lijn projecteren op de wand en de hoogte tov de lijn meten
- met een gewone (betrouwbare) waterpas een lijn trekken
- met een waterpas darm als je avontuurlijk bent ingesteld
Als je een volledige trap moet zetten, gebruik dan een laser. Een eenvoudige kruislijnlaser is niet duur en is zijn geld waard. Zeker als je berekent wat je uitspaart met het plaatsen van een trap.
Een houten trap ontwerpen
Met de afmetingen kan je aan de slag. Je zou zelf je treden en trap kunnen gaan uittekenen, maar het is veel makkelijker om dat te doen met een gratis online tool.
Voor deze trap gebruikten we de tool van blocklayer. Op basis van de hoogte en de diepte kan je daar je trap ingeven en met een aantal parameters spelen, zoals de dikte van de tredes, de steilte van de trap, de dikte van de trapboom, enz.
De belangrijkste dingen om mee rekening te houden zijn:
- hoe steil is je trap
- voldoende hoofdruimte
- de trapformule
Wat is de trapformule?
De trapformule is een vuistregel voor de afmetingen van de tredes zodat een trap goed beloopbaar is:
2 optreden + 1 aantrede = 570 – 630 millimeter
Als die maat tussen de 570 en 630 mm ligt, dan is je trap vlot op te lopen. Anders is hij te steil of lijken de treden te ver van elkaar te staan.
De optrede is het stuk dat je steigt bij elke stap. De aantrede is de lengte tot aan de neus van de volgende trede.
Hou hier zoveel mogelijk rekening mee. Een normale stap ligt tussen de 57 tot 63 centimeter. Wijk je af, dan kan je gevaarlijke situaties krijgen.
De trapbomen zagen
De trapbomen (in ons geval keepbomen) zijn al snel zeer lang en zwaar. Voor kleine trappen valt het mee, maar voor de trap van 2,6 meter hoogte hierboven zijn de trap bomen al 4,7 meter lang.
Dat is vaak te lang om in een aanhangwagen of kleine camionette te vervoeren.
Praktisch gezien heb je als doe-het-zelver twee mogelijkheden:
- het hout bestellen en laten leveren
- een trapboom samenstellen
Een veelgebruikte houtsoort voor de trapbomen is Douglas. Wij stellen de trapboom samen op basis van tropische multiplex. De stukken van 2m50 bevestigen we aan elkaar met witte houtlijm en we laten de delen verspringen, zodat ze elkaar steeds een groot stuk overlappen.
Omdat de balken relatief hoog (~30cm) en dik zijn (5cm) hebben ze een enorm grote stijfheid en weerstand tegen doorbuiging. De hoogte telt immers kwadratisch mee in het traagheidsmoment. Omdat het multiplex in alle richtingen werkt kan dit perfect dienen om zo’n afstanden te overbruggen. Je ziet dit gebruik ook in toepassingen met bijvoorbeeld LVL Beams (Laminated Veneer Lumber).
Op de grond rechts zie je de tester die we eerst hebben uitgezaagd in een gewone plaat van 18mm dik. Dit hebben we gedaan om eens te testen of de trapbomen juist uit komen. Aangezien de tester perfect uitkwam konden we deze gewoon overbrengen op de trapbomen en gebruiken als mal.
De onderste en bovenste treden
Bij het zagen moet je vooral goed opletten bij de onderste en bovenste treden. Als je de balk in zijn volledigheid bekijkt zie je dat die afwijkende maten hebben:
Onderaan vertrekt de eerste stap van de vloer. Je moet daar dus niet de dikte van een trede op de trapboom omhoog.
De bovenste trede komt eigenlijk uit gelijk met de afgewerkte vloer. Daar moet er op de aantrede geen stootbord meer komen voor de volgende stap, dus die lengte is ook licht verschillend.
Als je de trap wil inkorten kan je de bovenste trede ook een halve trede maken. Je hebt plaats genoeg voor je voeten omdat de bovenste trede gelijk uitkomt met de vloer.
De trap plaatsen
Het plaatsen van de trapbomven verloopt redelijk eenvoudig wanneer ze op maat zijn gezaagd.
Plaats de trapbomen recht en laat ze steunen ze tegen de bovenwand. Zorg dat ze bovenaan op de juiste hoogte komen. Zet ze vooraan gelijk en fixeer ze op de grond. De treden zouden dan – als het goed is – horizontaal moeten uitkomen.
Als je trap vlak naast een muur loopt kan het zijn dat de trap niet helemaal kaarsrecht oploopt, maar een klein beetje naar de zijkant zwaait. Die afwijking vormt normaal geen probleem voor de afwerking.
Zorg wel dat de balken op gelijke afstand van elkaar blijven. Om die afstand te fixeren kan je op verschillende hoogtes een stuk hout vijzen op de trap.
In ons geval bekleden we de zijkant van de trap nog met OSB-platen. Die ondersteunen de balken nog eens extra.
Tegen de OSB komen dan eerst gipsplaten. Het is makkelijker om de platen eerst te zetten, omdat je ze dan kan afsnijden en ter plaatse afzagen. Dit werkt snel en altijd juist. Zou je eerst de treden plaatsen dan moet je achteraf heel de gipsplaat uitmeten en uitsnijden.
Nu de onderconstructie staat, kunnen de treden er op.
De treden
Voor de treden heb je natuurlijk de keuze uit verschillende materialen. Omdat dit een budget vriendelijke verbouwing is hebben we niet voor eik of beuk gekozen, maar voor rubberwood. Dit laat zich zeer eenvoudig bewerken en ziet er enorm strak uit.
In dit geval is er gekozen voor 2 verschillende diktes:
- 3cm voor de treden
- 2cm voor de optredes
Het spreekt voor zich dat de stootborden ook dikker kunnen als je dit esthetisch mooier vindt.
Omdat de tredes over de muur steken hebben we de rubberwood panelen optimaal kunnen benutten en amper snijverliezen.
Maak de tredes vast met stevige hout constructielijm die ook nog een (licht) vullend karakter heeft. De treden kunnen zeer precies gezaagd zijn, maar hier en daar zal de lijm toch een millimeter speling opvangen. In dit geval is de trap boven een kelder en is er gekozen voor een watervaste (klasse D4) lijm (Griffon Wood Max).
Controleer altijd dat de treden mooi recht liggen en overal goed aansluiten.
Voor de veiligheid en het uitzicht hebben we neus van de treden afgerond met een houtfrees. We hebben een multifrees gebruikt die kan ingezet worden als bovenfrees en als kantenfrees. Hier werd een kleine diameter gebruikt voor een strakke afwerking, maar dit is een kwestie van smaak uiteraard. Enkel de neuzen moeten afgerond worden.
Bij deze trap zijn de onderste treden iets breder gemaakt dan de andere treden. Dit geeft het effect dat de trap veel ruimer aanvoelt. Zeker ten opzichte van een situatie waarbij de trap tussen twee muren zou geplaatst worden.
De trap bomen zijn zo uitgetekend dat de treden gelijk lopen met de muur en het stootbord gelijkloopt.
Afwerking van de trap
Aan de linkerkant van de trap werd deze gelijkaardig afgewerkt. Omdat het om zo’n klein stuk gaat kon er meteen een MDF-plaat gebruikt worden als afwerking en moest er geen gipsplaat gebruikt worden.
Wanneer de constructie bekleed is met treden, kunnen de muren geschilderd worden en het hout in vernis gezet. We kozen hier voor een natuurlijke vernis die de look van het hout zo goed mogelijk bewaart.
Omdat de trap heel open is, wordt dit een belangrijk onderdeel van de ruimte en is het een prima uitkijkpost voor de kat.
Veel succes met het ontwerpen en designen van je trap!