Vijzen en Schroeven: overzicht en toepassingen (voor dummies)

Vijzen, schroeven, bouten, nagels en draadstangen

Vijs is het Vlaamse woord voor schroef. Een schroef vijs je in je materiaal met een draaiende beweging. Een nagel klop je met een hamer in je materiaal. Een bout ziet er een beetje uit als een vijs en heeft ook schroefdraad, maar een bout steek je door je materiaal en draai je aan door er een moer op te draaien.

Een plug is een kunststof huls die je in een boorgat aanbrengt om er een vijs in te kunnen draaien. Door de vijs aan te draaien gaat de plug uitzetten en zet deze zich vast in de muur. Een plug wordt meestal gebruikt bij stenen muren, maar er bestaan ook speciale pluggen, bijvoorbeeld voor gyproc wanden.

Een draadstang is gewoon een ijzeren bar waar schroefdraad op getrokken is. Op de draadstang kunnen moeren bevestigd worden. Een draadstang wordt ook vaak met chemisch anker in een muur bevestigd. Dit geeft een extreem sterke verbinding waarmee andere dingen kunnen vastgezet worden.

Type vijzen

Je kan niet elke vijs voor elk type klus gaan gebruiken en voor de kwaliteit op lange termijn is het belangrijk dat je de juiste vijs gebruikt.

Standaard Spaanplaatschroeven

De goedkoopste vijzen zijn de standaard spaanplaatschroeven voor hout. Deze vijzen zijn geschikt voor zacht hout in droge ruimtes en bestaan in verschillende lengtes en diktes. Als je in hout gaat vijzen kan je best een klein gaatje voorboren, zodat het hout niet gaat splijten als je de spaanplaatschroef er in vijst. De vijs op de foto heeft draad tot bovenaan, maar de lange vijzen hebben bovenaan soms geen schroefdraad (de schacht), dit type gebruik je om twee stukken hout tegen elkaar te trekken zodat ze tegen elkaar geklemd zitten. Gebruik nooit dit soort vijzen in vochte ruimtes zoals een badkamer of buiten, ze roesten op korte termijn helemaal weg.

Verzinkte Universele Schroeven

Verzinkte vijzen (VZ) hebben een beschermingslaagje van zink tegen corrosie (roest), waardoor ze beter tegen de vochtigheid kunnen van de lucht. Voor buiten gebruik je nog altijd beter Inox of RVS vijzen. Een verzinkte schroef is sterker dan een inox vijs of een RVS vijs. Gebruik wel de juiste bit, want als je de vijs kapot vijst dan gaat de kop toch nog roesten omdat de beschermlaag aangetast is. De vijs op de foto rechts heeft een snijpunt waardoor ze makkelijker door het hout klieft en er minder kans op splijting is. De snijpunt is een groef op de punt van de vijs. Door de rode coating die je op de foto ziet is een smeermiddel zodat de vijs nog makkelijker indraait. Een oude truc die werkmannen gebruiken om vijzen makkelijker in te draaien is om ze even door je vettige haar te halen, zo draait ze makkelijker in het hout.

Inox / RVS schroeven

Als je buiten werkt kan je best werken met inox / RVS vijzen. RVS staat voor roestvast staal. Dit wordt ook inox genoemd en is een legering van ijzer, chroom, nikkel en koolstof. In de volksmond zegt men roestvrij, maar eigenlijk is dit technisch niet helemaal correct omdat het onder bepaalde omstandigheden toch kan roesten. En eigenlijk is liefst elke vijs die je in de winkel koopt vrij van roest. Een inox vijs is veel minder sterk dan een metalen vijs. Je werkt daarom best met een torx schroefkop. Pas altijd op want je schroeft de kop snel kapot met zo'n inox vijs en dan wordt het moeilijk als je de vijs nog wil verwijderen, bijvoorbeeld om een terrasplank los te maken.

Gipsplaat schroeven

Gipsplaat schroeven of gyproc schroeven worden gebruikt om gipsplaat vast te zetten tegen metal studs of houten profielen. Gipsplaat vijzen of gyproc vijzen zijn meestal zwart en gemaakt van gefosfateerd staal tegen corrosie en roestvorming. Ze kunnen binnen en buiten gebruikt worden. De vijzen van Gyproc zelf hebben een scherpe punt en een dubbele bedrading die fijn genoeg is voor door metaal te gaan. Hierdoor gaan zij makkelijk door het materiaal. Bij gipsplaten zit je immers vaak in moeilijke posities om te boren en op lastige stukken van de metalstud, dus is de juiste vijs heel belangrijk. Als je te veel met een botte vijs op dezelfde plaats in de gipsplaat blijft proberen en drukken om 'door het metaal' te raken, dan heb je al snel een groot gat in de gipsplaat en kan je de vijs onmogelijk op de juiste manier nog plaatsen. Om stress en gevloek te voorkomen pak je dus best de scherpe versies. Als je in hout vijst dan kan je soms met goedkopere varianten aan de slag, maar zorg dat deze dan niet te lang zijn. Om gipsplaten van 9,5mm te plaatsen, bvb. tegen OSB platen, gebruik je vijsjes van 25. Om gipsplaten van 12,5 mm te bevestigen op hout of Metal Stud gebruik je vijsjes van 35. Bij langere vijzen moet je oppassen dat je niet in de bedrading of leidingen vijst in de gyproc wand.

Type vijskop

Er bestaan verschillende types schroefkoppen. Voor een vijs met een platte kop gebruik je een platte schroevendraaier of een bitje dat er op past. Deze zijn typisch lastiger om machinaal in te draaien, je bitje springt vaak uit de sleuf. Als de vijs er niet goed in gaat draai je ook makkelijk de sleuf kapot. Daarom wordt meestal een kruiskop of een PZ-kop gebruikt, hier heb je veel meer grip op de vijs. Een PZ-kop heeft nog 4 extra ribben waardoor het nog meer grip heeft. Voor specialere toepassingen, bijvoorbeeld lange inox vijzen om gevelpanelen vast te zetten is er nog meer grip nodig en gebruikt met een Torx kop (TX). Als de Torx doordraait heb je wel heel snel een rond gat in je vijskop geboord met je schroefmachine en krijg je de vijs er niet meer uitgedraaid.

Best koop je aan het begin van de renovatie een goed setje met bitjes, zodat je nooit zonder bitjes komt te zitten. Het is een hele uitdaging om je bitjes proper te bewaren, zeker als je in je machine vaak verwisselt tussen bitjes om te vijzen en boren. Als je bitje kapot is gebruik het dan niet meer, je beschadigt er enkel de vijzen mee.

Het getal dat bij het type wordt opgegeven is de grootte van de kop. Een PZ2 is dus groter dan een PZ1. In je verbouwing zal je voornamelijk PZ2 en PH2 gaan nodig hebben. Die kan je in principe wel door elkaar gebruiken, maar het spreekt voor zich dat de juiste bit op de juiste kop gebruiken het beste is.