Veilig werken op een bouwwerf
Op een bouwwerf luren er verschillende gevaren. In het dagelijks leven worden mensen langs alle kanten beschermd. De elektriciteit is gezekerd, een trap heeft een trapleuning, een steunbalk is overgedimensioneerd en ga zo maar door. Bij een verbouwing zijn al die zekerheden weg en het is dan ook zaak om je er naar te gedragen. Een trap wordt plots een groot gat waar je kan invallen, elektriciteit zit niet achter een proper beschermplaatje, balken steunen tijdelijk op stuts en die zaag waar je dikke Douglas balken mee zaagt gaat moeiteloos door je vingertjes.
Elke verbouwer heeft wel iets meegemaakt. Een hersenschudding, een gebroken teen, een gespleten staartbeentje, ... het is zo goed als onmogelijk om ongelukjes te vermijden. Als je weken of maanden out bent of permanente schade oploopt tijdens je verbouwproject dan zijn de kosten die je uitspaart plots zeer relatief.
Een goede tip is om je kledij en veiligheidsmateriaal zoals helm, bril, enz. in een aparte box te bewaren, zodat je deze dingen altijd direct terugvindt. Als je aan het werk bent kan het zijn dat je geen 20 minuten tijd hebt om te zoeken naar je veiligheidsbril en dan wordt de verleiding groot om het even zonder te doen om verder te kunnen.
Veiligheidskleding
Een goede uitrusting is het begin van alles. Zorg dat je vanaf dag 1 de juiste uitrusting hebt.
Veiligheidsschoenen
Welke taak je ook doet, draag altijd werkschoenen. Dit zijn stevige schoenen met een verstevigde of ijzeren tip (veiligheidsneus) om je tenen te beschermen. De schoenen hebben een sterke zool en een anti perforatielaag, die je beschermt als je op verroeste nagels of vijzen gaat staan en isoleert als je op een losse elektriciteitskabel trapt. Veiligheidsschoenen kunnen ook wel wat vuil en en water verdragen. Even voorzichtig een klein klusje doen met je propere schoenen en denken dat je die niet gaat vuil maken is altijd een utopie.
Een bouwwerf dient niet om te paraderen, veiligheid primeert. Desalniettemin worden er tegenwoordig meer en meer esthetisch aantrekkelijke veiligheidsschoenen gemaakt. De schoenen zijn soms unisex, maar er zijn ook modellen voor vrouwen en voor mannen apart. Zorg in elk geval dat de schoen goed aansluit en koop geen te kleine of te grote schoenen. Zijn de schoenen ongeloofwaardig goedkoop, controleer dan de veiligheidsnormering (SB, S1, S1P, S2, S3).
Veiligheidsschoenen heben een verstevigde neus en zool
Handschoenen
Als je niet gewoon bent om met handschoenen te werken kan het begin soms even wennen zijn. De oude stoffen handschonen in de 1 size fits all zijn al lang vervangen door nieuwe types. Het type handschoenen dat je nodig hebt is afhankelijk van het type werk dat je gaat doen. Als je gaat metsen heb je andere handschoenen nodig dan wanneer je OSB platen uit de aanhangwagen gaat laden.
De handigste handschoenen spannen aan rond je hand en zijn voorzien van een anti-slip laag in kunststof of latex. Meestal zijn die ook ventilerend aan de bovenkant. Maar ook dit type handschoenen bestaat voor verschillende types van werk (licht werk, halfzwaar en zwaar werk). Zorg dat je bij je aankoop goed let op het type werk. Als je handschoenen koopt voor licht werk en je gaat er betondals mee dragen en metsen, dan is je handschoen heel snel versleten en krijg je gaten aan je vingers, waardoor je handschoen redelijk nutteloos wordt.
Werkhandschoenen met anti-slip voor extra grip en ventilatie tegen het zweten
Veiligheidsbril, mondmaskers, etc.
Als je dingen gaat slijpen of je gaat boren in metaal of werken met chemische stoffen, gebruik dan altijd een veiligheidsbril. Als je je bril maar af en toe nodig hebt volstaat een eenvoudig exemplaar uit polycarbonaat. Ga je veel zware taken uitoefenen dan kan het interesant zijn om te kijken naar iets duurdere exemplaren met anti-kras die ook wat beter aanpast op het gezicht. De goedkope kunststof brillen zijn vaak nogal snel onderhevig aan krassen waardoor je niet meer goed door je bril kan zien. En werken met een slijpschijf met half zicht is ook niet aan te raden voor de veiligheid.
Als je gaat werken met balken bestaat de kans dat je er eentje tegen je hoofd krijgt. Als je werkt op een stelling kunnen er altijd dingen naar beneden vallen. Als je in je werf bezig bent, zeker met verschillende personen, draag je best een helm. In de ruwbouwfase gebeurt het nog al eens dat je met je hoofd tegen een balk stoot waar net een grote nagel of vijs uitsteekt. Dit is op zijn minst gezegd onaangenaam. Bij het werken zit je ook vaak laag te werken, als je rechtkomt hangt er soms een balk van Damocles boven je hoofd.
Bij het slijpen, machinaal schuren, werken met chemische producten, verwijderen van asbest, e.a. is het aangeraden een mondmasker (stofmasker) te gebruiken. Bij het verbouwen ontstaat er zeer fijn stof (PM0, UFP, ultrafijne partikels) die kleiner zijn dan 1 micrometer. Die stofdeeltjes dringen diep binnen in de luchtwegen tot zelfs in de uiterste vertakkingen van de longblaasjes of alveoli. Hier beschadigen ze de celmembranen en het DNA van de cel, gaan cellen afsterven en onstaan er ontstekingen. Vermijd dit met een goed stofmasker.
Het lastige aan stofmaskers, zeker bij de goedkope, is dat ze meestal voor eenmalig gebruik zijn. Als je 15 minuten pauze neemt en je moet een eerder gebruikt stofmasker terug op zetten en het hangt vol zagemeel dan is dit op z'n minst gezegd onaangenaam. Koop gewoon een hele doos zodat je zeker kan verwisselen, dit werkt veel aangenamer. De duurdere types hebben extra filters en dergelijke en kan je meerdere keren gebruiken. Een stofmasker kan je vaak met een lucht compressor terug uitblazen om het proper te maken.
Een veiligheidsbril hoeft niet duur te zijn maar is extreem belangrijk
Werken op hoogte
Als je een volledig huis verbouwt ga je af en toe de hoogte in moeten gaan.
Ladder of stelling
In principe moeten alle werken waarbij iemand op meer dan 2 meter hoogte staat gebeuren met een stelling. Ga je een caoutchouc afdichting rond een afvoerbuis steken, dan kan dit op een ladder. Ga je echter met je grote slijpschijf boven je hoofd jongleren, denk dank goed na waar je mee bezig bent. Een stelling hoeft niet altijd zeer hoog te zijn, je hebt handige kleine stellingen die je kan gebruiken, bijvoorbeeld om een binnenmuur te verven of te bezetten.
Werken op een ladder
Zorg dat de ladder met de juiste kant naar boven staat en dat de anti-slip doppen aanwezig zijn. Zet de ladder niet te ver van de muur, maar ook zeker niet te dicht bij de muur, want dan valt ze om als je er op gaat werken. Een ladder moet ongeveer op 75 graden staan en met alle poten goed steunend. Zorg dat je ladder niet wiebelt of kwakkelt en zorg dat de vloer niet te glad is. Is de vloer te glad, leg er dan iets op tegen het slippen, maar zorg dat dit zeker ook niet kan wegschuiven (bijvoorbeeld een houten plaat). Als je twijfelt, vraag dan iemand om de ladder mee vast te houden terwijl jij aan het werken bent.
Vaak heb je vanalles nodig om te werken op de ladder, zorg dat je een goede werkbroek hebt met veel vakken of een werkriem, zodat je je handen vrij hebt om naar boven en beneden te klimmen. Als je je vijsmachine, vijzen, boortje, .. in je broek kwijt kan is dit niet alleen veiliger, maar is ook de kans veel kleiner dat je iets laat vallen. Je kan ook meer meenemen, zodat je niet terug moet afdalen van de ladder als je even een tang nodig hebt. Investeer dus in goede kledij voor de veiligheid en efficientie.
Gezond verstand
Gebruik altijd je gezond verstand als je aan het werken bent. Heb je het gevoel dat er iets niet koosjer is, doe het dan niet en neem extra maatregelen.
Snijden
Als je dingen snijdt met een scherp mes, probeer dan altijd van je lichaam weg te snijden. Zo voorkom je dat het mes in je lichaam belandt als je uitschiet met je mes. Als je over een lengte iets moet snijden, hou je handen weg van het stuk waar je heen werkt en gebruik een geleider.
Slijpen
Er gebeuren dagelijks ongelukken met slijpschijven en zagen. Als je gaat slijpen, zorg dan voor een veiligheidsbril, zorg dat de bescherming op de slijpschijf goed zit, zorg dat de machine goed werkt, dat de slijpschijf niet tegen de beschermkap schuurt, dat je handschoenen aandoet. Draag kleding met lange mouwen, als er tijdens het slijpen dingen wegschieten op je armen en je trekt weg uit reflex dan verlies je de controle over je machine. Zorg ook altijd dat je weg van je lichaam slijpt en zorg dat je bij het uitschieten niet in je benen belandt, maar hou de slijpschijf zo vast dat je een stevige stand hebt en dat je de schijf buiten je lichaam houdt.
Zagen
In de United States komen er 40000 mensen per jaar op de spoedafdeling terecht met ingezaagde vingers, waarvan er 7000 moeten geamputeerd worden of te wel 20 mensen per dag zagen hun vingers af. Een invalzaag van 1300W die 6400 toeren per minuut doet met een scherp zaagblad heeft niet veel nodig om jouw vingers als knack worstjes te doorklieven. Wees ultra alert, zorg dat je goed stabiel staat, zorg dat je hout niet kan wegslagen en dat je het goed begeleidt, zorg dat je de safety knop van je machine weet staan, verwijder de beschermingskap van je zaag niet, met andere woorden gebruik je gezond verstand.
Elektriciteit
Zet altijd de stroom af als je aan de elektriciteit gaat werken. Bij een renovatie kom je vaak oude installaties tegen. Vaak denk je dat er op een bepaalde kabel geen stroom meer zit, maar vergis je je, dus neem best het zekere voor het onzekere. Als je aan of voor de kast werkt, zeker met 3-fasige aansluitingen, zorg dat je met twee personen bent. Als er iemand aan de kabel blijft plakken, zorg dan dat je de kabel met een ruk lostrekt uit zijn of haar handen. Als er machines doldraaien, probeer dan niet de machine ad hoc te repareren maar trek meteen de stekker uit het stopcontact zodat de machine stilvalt.
Veiligheidscoördinator
Als er op je verbouwing twee of meer aannemers werken komen uitvoeren of als je verbouwing groter is dan 500 vierkante meter, dan ben je in België verplicht om een veiligheidscoördinator aan te stellen. Voor een normale verbouwing moet een veiligheidscoördinator niet gecertifieerd zijn, maar er zijn wel een aantal voorwaarden in verband met opleiding of specifieke ervaring. Als er geen architect nodig is voor de renovatie dan kan de aannemer de veiligheidscoordinatie doen.
De veiligheidscoördinator stelt een plan op, kijkt of de plannen veilig zijn, stelt een post interventie dossier op en controleert of de veiligheidsvoorschriften worden nageleefd tijdens de verbouwing